Patron

Augustyn Necel (właśc. Netzel) urodził się 22 marca 1902 r. w Chłapowie koło Władysławowa. Tam też chodził do niemieckiej szkoły, a w języku polskim dokształcał się samodzielnie, m.in. przez lekturę Sienkiewicza i prasy. Miał też swego mentora Franciszka Goykę, którego opisał w swej pierwszej powieści. W 1916 r. - podczas I wojny - zaczął pracę na morzu jako rybak. W przedwojennej Polsce odbył służbę wojskową, przez trzy lata był marynarzem dalekomorskim, potem pracował w Stacji Morskiej, późniejszym Morskim Laboratorium Rybackim w Helu, gdzie zamieszkał. Opublikował kilka artykułów fachowych i dwa opowiadania. Z żoną Agnieszką (1904-1974), z którą ożenił się w 1929 r., wychował czterech synów, którzy zostali rybakami, i trzy córki. W 1933 r. otrzymał Brązowy Krzyż Zasługi. Próbował pisać powieść o życiu na morzu.

W 1939 r. wziął udział w obronie Wybrzeża, a później uczestniczył w pomorskiej konspiracji. W 1946 r. otrzymał Medal Zwycięstwa i Wolności. Po wojnie rybaczył, ale w 1953 r. przekazał kutry synom i zajął się pisaniem. Zamieszkał we Władysławowie, gdzie był też radnym. Dwa opowiadania zamieścił w ‘‘Kalendarzu rybackim 1947’‘, ale został naprawdę ‘‘odkryty’‘ w 1953 r. przez Jana Piepkę, który wspólnie z Lechem Bądkowskim, Franciszkiem Fenikowskim i Izabellą Trojanowską zaopiekował się jego talentem. W 1954 r. przyszły pisarz otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W 1955 r. wydawnictwo ‘‘Czytelnik’‘ opublikowało jego pierwszą powieść rybacką ‘‘Kutry o czerwonych żaglach’‘ (20 tys. nakładu), która stała się dużym wydarzeniem literackim w kraju. W 1956 r. pisarzowi przyznano Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Po tym sukcesie Necel podjął tematykę historyczną i napisał dalsze powieści, których akcja toczy się na Wybrzeżu. Były to ‘‘Saga o szwedzkiej checzy’‘ (1957), ‘‘Maszopi’‘ (1958) oraz dwuczęściowa epopeja ‘‘Krwawy sztorm’‘ (1960) i ‘‘Złote klucze’‘ (1962), która stała się najpopularniejszą pozycją w dorobku pisarza i miała dwa wznowienia w latach 60. (1964 i 1969). Równolegle Necel ogłosił powieść ‘‘Okrętnicy spod Nordowej Gwiazdy’‘ (1959) i szkic historyczny ‘‘Z przeszłości Ziemi Puckiej’‘ (1960). W 1959 r. został członkiem Związku Literatów Polskich i otrzymał Nagrodę Ministra Żeglugi, a w 1962 r. Nagrodę Marynistyczną Trójmiasta im. Mariusza Zaruskiego za popularyzację tematyki morskiej. Rok później otrzymał Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, a w 1967 r. kaszubski Medal Stolema. W 1971 r. papież Paweł VI przyznał pisarzowi Komandorię I kl. Orderu Św. Grzegorza Wielkiego za podjęcie tematyki wiary i męczeństwa w książce ‘‘Nie rzucim ziemi’‘ (1969), czyli zbiorze sylwetek historycznych bohaterów Ziemi Gdańskiej.

Oprócz tego tomu Augustyn Necel napisał w tamtych latach szereg pozycji o urozmaiconej tematyce i formie, wykraczających niekiedy poza temat historyczny. Były to kolejno: zbiór opowieści wojennych o wspólnym temacie ‘‘Łosoś wszechwładny’‘ (1963), powieść z życia rybaków ‘‘W pogoni za ławicami’‘ (1966), powieść o kaszubskich emigrantach do Ameryki ‘‘Z deszczu pod rynnę’‘ (1971), powieść wojenna ‘‘Wolność i niewola’‘ (1971), opowieść historyczna ‘‘Haftowana bandera’‘ (1972), saga rodziny Kreftów ‘‘Rewianie’‘ (1974), zbiór bajek i legend kaszubskich z XIX w. ‘‘Demony, purtki i stolemy’‘ (1975) oraz urozmaicone gawędy ‘‘W niewoli białych purtków’‘, poprzedzone wspomnieniami, które ukazały się pośmiertnie w 1977 roku. Po śmierci żony pisarz ciężko chorował i zmarł na raka we Władysławowie 29 października 1976 r. i tam też został pochowany. Nie zdążył zrealizować wszystkich swoich planów, wśród których znajdowała się kontynuacja tomu ‘‘Nie rzucim ziemi’‘.

Galeria zdjęć

P.Jaworski, Autentyzm. O pisarstwie Augustyna Necla, Głos Wybrzeża, Nr 43, 1987

K.Kolińska, U Gusta Necla, Gospodyni, Nr 51, 1986

Cz. Skonka, W X rocznicę śmierci Augustyna Necla

B.Tumiłowicz, Czy pamiętamy Necla?, Argumenty, 1986

B.Tumiłowicz, Chodzenie po strądzie, Argumenty, 1987

Wizerunki pisarzy gdańskich. Augustyn Necel, Wieczór Wybrzeża, 1988

R.Witkowska, Bliskie spotkania sprzed lat. Augustyn Necel, Głos Wybrzeża, 1988